Theaterbezoek - Opus XX
Bronnen recensies:
Hillaert, W. (8 december 2009). Sofie Decleir herdenkt de twintigste eeuw. De Standaard. Opgeroepen op 1 februari 2009 van gopressacademic
(15 december 2009). Jan Decleir van zijn sokken geblazen. Phara. Opgeroepen op 1 februari 2009 van https://cobra.canvas.be/cm/cobra/podium/1.653810
In de recensies die ik over het stuk terugvind, kom ik de woorden magistraal, dat is wat een mens verliefd doet worden op theater, klassieker, groots theater dat te weinig gezien wordt, bejubelde monoloog, indrukwekkend, huiveringwekkende kroniek van de 20de eeuw, ... , tegen. Geen slecht woord over Opus XX. Bovendien speelt het stuk al meer dan 5 jaar. Reden genoeg om het te gaan bekijken. Ik verwacht een wat nostalgische terugblik op de 20e eeuw.
In het fragment van Phara is het interessant om de theatermaker zelf aan het woord te horen. Het theaterstuk is gebaseerd op het boek van Patrick Ourednik, Europeana, waarin de schrijver een afstandelijke blik werpt op de 20e eeuw zoals een marsmannetje dat zou doen. Het is een eigenzinnige reflectie op die eeuw die, zoals Sofie uitlegt in Phara, geen oordeel velt.
Ook lovende woorden in De Standaard. Wouter Hillaert is helemaal betoverd door de performance die Sofie Decleir neerzet. Hij heeft veel bewondering voor de manier waarop ze alleen op de scène staat (zonder decor) en vol overtuiging haar monoloog brengt met een stem die hoog is van hoge nood.
Spijtig genoeg heb ik een ander stuk gezien. Ik zie een vrouw die anderhalf uur lang onder een sprinkler staat, in een geel regenpak, en waaruit een stroom aan woorden loopt. Van absolute overtuiging, waar de recensent van De Standaard melding van maakt, merk ik weinig. De vertolking heeft voor mij het midden tussen een puber die een onhandige spreekbeurt geeft of een autistisch persoon die informatie spuit. Het stuk is heel fragmentarische opgebouwd, met de oorlogen als rode draad. Sofie Decleir springt van de hak op de tak en valt soms doelbewust in herhaling.
In de troosteloosheid die de desolate scène oproept, kan ik me wel vinden. Het irritante geluid van de sprinkler heeft iets onbehaaglijk. Als de oorlogen de rode draad in de voorstelling zijn, dan staat de sprinkler symbool voor het meest afschuwelijke uit die oorlogen, de gaskamers.
De combinatie van een vertelstijl die niet boeiend is en de minimale (lees: geen) actie op het podium, maakt van het stuk een bijzonder langdradige belevenis. Tweemaal wordt het stuk onderbroken door pianospel, zonder aanleiding en zonder duidelijke link naar het stuk.
Naar eigen zeggen is Sofie Decleir door het spelen van het stuk nederiger geworden. Het stuk brengt je terug op aarde, beweert ze. Ze is ook meer van mensen gaan houden. Dat is uiteraard heel mooi. Het stuk zit inderdaad vol interessante weetjes over de 20e eeuw. Het geeft een niet al te fraaie terugblik op die eeuw wat hopelijk aanzet om het deze eeuw beter te doen. Vandaar waarschijnlijk ook de blijvende populariteit van het stuk. Ondanks het feit dat de 20e eeuw geschiedenis is, is het streven naar beter een blijvend doel.
Ik weet niet of de aanpak van Theater Zuidpool de juiste is. Ongetwijfeld is dit een heel goed boek. Na het zien van dit toneelstuk wil ik het nog steeds graag lezen. Maar door het feit dat er op het podium niets gebeurt buiten het afratelen van eindeloze opsommingen en weetjes, denk ik dat theater een fout medium is. Zeker op deze manier. Voor mij moet theater meer zijn, anders heeft het geen meerwaarde. Ik zie in het boek een schitterend luisterverhaal.