Oliver Twist - Ed Franck
Oliver Twist - Ed Franck
"In de nachtelijke stilte van het armenhuis weerklonk plotseling een kreet van pijn."
Wanneer de moeder van Oliver sterft bij zijn geboorte, komt hij in een armenhuis terecht. Daar wordt hij uitgebuit en uitgehongerd tot hij op een dag besluit weg te lopen. Hij belandt in Londen, maar ook hier komt hij in handen van slechte figuren. Hij wordt opgenomen in een dievenbende. Op een dag wordt Oliver beschuldigd van rakkenrollen en moet hij zijn onschuld voor een rechter bewijzen. Maar de oude man die hij zogezegd heeft overvallen, krijgt medelijden met hem. Hij neemt Oliver op in zijn huis. En voor het eerst in zijn leven wordt Oliver goed behandeld. Maar de dievenbende laat het hier niet bij. Zij willen Oliver kost wat kost terug te pakken krijgen.
Oliver Twist is een klassieker, oorspronkelijk geschreven door Charles Dickens. Het is een aanklacht tegen de wantoestanden in het Engeland van de 19e eeuw. De armenzorg en het rechtssysteem krijgen een veeg uit de pan. Het boek leest ontzettend vlot. Het is opgebouwd uit korte hoofdstukken. Er is een constante spanningsboog waarin de gebeurtenissen elkaar in hoog tempo opvolgen. Er wordt een duidelijk beeld opgezet van goed en kwaad. Oliver lijkt voor het ongeluk geboren maar doet geen vlieg kwaad. Enkel Nancy is hierin een twijfelgeval. Wanneer Oliver in handen van de dievenbende terechtkomt, voelt Londen aan als een kille, grijze stad. Maar wanneer hij wordt opgevangen door Mr. Brownlow en Mevr. Maylie hangt er een heel ontspannen sfeer. Het einde is een explosie van opeenvolgingen, waarbij er tussen alle belangrijke personages in het boek een band wordt onthuld. De finale is minder geloofwaardig, maar het eindigt goed.
De taal die Ed Franck gebruikt is eenvoudig. Het oorspronkelijke verhaal, van de hand van Charles Dickens, is veel gewichtiger geschreven en in mindere mate voorzien van dialogen. Ik hou wel van de schrijfstijl die Dickens hanteert. Er sluimert een guitige ondertoon doorheen zijn Oliver Twist. Ed Franck slaagt er wonderwel in om deze grappige, cynische elementen van Dickens te behouden. De vele beschrijvingen van Charles Dickens zijn verdwenen, er zijn meer dialogen in de plek gekomen en de woordenschat kreeg een opfrisbeurt. Oliver Twist is een plezierige leeservaring.
Drie maanden lang ondergingen Oliver en zijn makkers de kwelling van een langzame hongerdood. Ze werden er zo wanhopig van, dat een hoog opgeschoten jongen op een avond fluisterde: "Vannacht overval ik iemand in zijn bed en vreet ik hem op!"
Oliver schrok, de knul keek hèm met wilde ogen aan.
"Ik hou het niet meer uit, er brandt een gat in mijn maag!" siste de jongen. Met een dreigende vinger wees hij naar Oliver: "Jij, klein scharminkel!" Ga om méér vragen!
Met knikkende knieën stond Oliver op en ging naar de vader. "Meneer, mag ik alstublieft een beetje meer?"
Zijn ijle stem zweefde door de stille ruimte.
De vader was een gezonde dikkerd met een hoogrode kleur, maar nu werd hij doodsbleek. In stomme verbazing staarde hij naar het ventje.
"Wat?" bracht hij er tenslotte uit.
"Of ik alstublieft een beetje meer mag..."
Met rollende ogen keek de vader de eetzaal rond. Toen sloeg hij de met pollepel naar Oliver, greep hem stevig vast en gilde: "Mr. Bumble! Mr. Bumble!"
Vijf minuten later stormde Bumble opgewonden de kamer van het armbestuur binnen. "Heren... "hakkelde hij. "Neem me niet kwalijk, maar... Oliver Twist heeft om méér gevraagd!"
Algemene opschudding. Verbijstering gezichten.
"Om méér?" vroeg de voorzitter ongelovig. "Nadat hij het avondmaal volgens de voorschriften heeft gekregen?"
Bumble knikte sprakeloos.
Franck, E. (1994). Oliver Twist. Averbode: Altiora Averbode. pg 20-21
Hieronder volgt hetzelfde fragment uit het originele verhaal van Charles Dickens.
Drie maanden lang ondergingen Oliver Twist en zijn kornuitjes de kwellingen van een langzame hongerdood; ten langen leste werden ze zo begerig en wild van de honger dat een der jongens, die tamelijk groot was voor zijn leeftijd en die aan dit soort dingen niet gewend was (zijn vader had een kleine gaarkeuken gehouden) tegenover zijn makkers duistere toespellingen begon te maken dat hij, als hij niet een kom gruwel per dag méér kreeg, er op een nacht wel eens toe zou komen om de jongen die naast hem sliep, een zwak en nog erg jong kereltje, op te eten. Er lag een dermate wild-hongerige blik in zijn ogen dat ze zijn woorden geloofden. Ze hielden een beraadslaging; er werd geloot wie na de avondmaaltijd op de vader moest toestappen en om meer moest vragen, en dat lot viel op Oliver Twist. Het werd avond en de jongens namen hun plaatsen in. De vader, in kokskleding, posteerde zich bij de ketel en zijn helpsters, eveneens bewoonsters van het armenhuis, schaarden zich achter hem. De gruwel werd opgeschept en er werd langdurig gebeden alvorens de kortstondige maaltijd een aanvang nam. De gruwel verdween; de jongens fluisterden tegen elkaar en knipoogden naar Oliver Twist, terwijl degenen die naast hem zaten hem met de elleboog aanstootten. Hoe jong hij ook was, honger en ellende hadden hem wanhopig en roekeloos gemaakt. Hij stond van de tafel op, liep met kom en lepel in de hand naar de vader en zei, enigszins geschrokken van zijn eigen vermeteltheid:
'Mijnheer, mag ik alstublieft een beetje meer?'
De vader was een dikke, gezonde man, maar nu werd hij doodsbleek. Enige seconden lang bleef hij de kleine rebel in stomme verbazing aanstaren en zocht toen steun tegen de ketel. De helpsters waren verlamd van verbouwereerdheid, de jongens van angst.
'Wat?' bracht de vader ten langen leste met matte stem uit.
'Mag ik alstublieft een beetje meer?' herhaalde Oliver.
De vader haalde met de pollepel uit naar Olivers hoofd, klemde hem toen stevig in zijn armen en begon vervolgens luidkeels om de gemeentebode te roepen.
De commissie was juist in plechtige zitting bijeen, toen mijnheer Bumble in een staaat van grote opwinding het vertrek kwam binnenstormen en zich tot de heer op de hoge zetel richtte met de woorden : 'Mijnheer Limbkins, neemt u mij niet kwalijk! Oliver Twist heeft om meer gevraagd!' Er heerste algemene ontsteltenis. op een ieders gelaat tekende zich ontzetting af.
'Meer!' zei mijnheer Limbkins. 'Beheers je, Bumble, en geef een duidelijk antwoord. Begrijp ik het goed dat hij om meer heeft gevraagd, nadat hij de maaltijd had gebruikt die hem volgens het voedingsreglement was verstrekt?'
'Inderdaad, mijnheer,' antwoordde Bumble.
Dickens, C. (1979, 1998). Oliver Twist. Amsterdam/Antwerpen: LJ. Veen BV